Re: jakie sa skutki uboczne stosowania sterydów?
Wysłane przez:
selene (---.nasze.pl)
Data: 28 lip 2007 - 19:00:48
http://www.med.wroc.pl/toczen/toczen,%20choroba%20podstepnaarial.htm#kortyko
Czym są kortykosteroidy?
Kortykosteroidy, nazywane powszechnie sterydami są jednymi z wielu związków produkowanych naturalnie przez korę nadnerczy, gruczołów leżących na szczycie każdej z nerek. Podobnie do innych związków wydzielanych przez gruczoły nadnerczy, kortykosteroidy powodują mobilizację organizmu w momentach wymagających użycia siły lub w sytuacjach stresowych. Ze względu na ich niezwykły potencjał blokowania wielu typów reakcji immunologicznych, opracowano metodę syntetycznej produkcji kortykosteroidów, które są podstawowymi lekami w terapii tocznia i wielu innych chorób autoimmunologicznych.
Które kortykosteroidy są najczęściej stosowane?
Najczęściej stosowanym kortykosteroidem w leczeniu tocznia jest prednizon. Do innych powszechnie używanych leków należących do tej grupy należą: prednizolon (zmieniony chemicznie prednizon, mniej toksyczny dla wątroby), hydrokortyzon (o słabszym od prednizonu działaniu), metylprednizolon (działa silniej niż prednizon) i deksametazon (lek niezwykle silny, stosowany tylko w szczególnych przypadkach).
Czy kortykosteroidy są lekami przeciwzapalnymi?
Kortykosteroidy są najsilniejszymi ze wszystkich znanych leków przeciwzapalnych. Mimo wielu kontrowersji, dotyczących mechanizmu przeciwzapalnego działania kortykosteroidów, zgodnie uważa się, że: blokują one wytwarzanie i uwalnianie cytokin (związków pośredniczących w procesie zapalnym); stabilizują błony endosomów (organelli wewnątrzkomórkowych), zapobiegając uwolnieniu zawartych w nich enzymów, przyspieszających reakcje zapalne; redukują ilość komórek wytwarzających przeciwciała.
W jakiej formie podaje się kortykosteroidy?
Najczęściej leki te podaje się doustnie. W niektórych ciężkich przypadkach, kiedy stan pacjenta wymaga szybkiego podania dużej dawki kortykosteroidów, stosuje się wlewy dożylne. Inną drogą administracji leku jest bezpośrednie wstrzyknięcie do miejsca objętego zapaleniem, na przykład do stawu.
Jaka jest różnica w działaniu kortykosteroidów w tabletkach
i w maściach (kremach)?
Zawarty w maści lek absorbowany jest przez ograniczony obszar skóry, objęty stanem zapalnym lub wysypką. W przypadku maści o małych stężeniach kortykosteroidów tylko niewielka ich część dostaje się do krwiobiegu, co redukuje możliwość niepożądanego działania leku na cały organizm. Stosowanie maści zawierających duże ilości kortykosteroidów może mieć równie silne skutki uboczne, jak zażywane tabletki lub nawet zastrzyki dożylne. Najsilniejsze skutki uboczne kortykosteroidów zażywanych doustnie obserwuje się u chorych poddanych długotrwałej terapii.
Jakie są skutki uboczne działania kortykosteroidów?
Do licznych powikłań terapii kortykosteroidami należą między innymi: zespół Cushinga, który obejmuje gromadzenie się tkanki tłuszczowej w niektórych miejscach ciała, na przykład wzdłuż kręgosłupa i na brzuchu; wiotczenie skóry; łatwe powstawanie siniaków; osteoporoza; zaćma; stany depresyjne i chwiejność nastroju; nadciśnienie tętnicze.
W jakich przypadkach lekarz decyduje się na zastosowanie terapii kortykosteroidami w toczniu?
Ogólna zasada polega na wprowadzeniu kortykosteroidów do leczenia cięższych przypadków tocznia, gdy objawy nie ustępują mimo leczenia innymi rodzajami leków, takimi jak niesteroidowe leki przeciwzapalne.
Czy kortykosteroidy mają wpływ na funkcję gruczołów nadnerczy?
Steroidy są naturalnie produkowanymi hormonami wydzielania wewnętrznego. (Gruczoły nadnerczy syntetyzują i wydzielają je do krwi w sposób kontrolowany, to znaczy tylko wtedy, gdy ich stężenie we krwi spada poniżej pewnego poziomu, wymaganego do normalnego funkcjonowania organizmu. W różnych stanach i sytuacjach zapotrzebowanie na te hormony może być różne i gruczoły nadnerczy ?wiedzą? o tym!, przyp. tłum.). Kiedy pacjent przyjmuje kortykosteroidy jako lekarstwo, jego nadnercza wstrzymują własną produkcję tych związków. Jest to negatywny efekt działania steroidów syntetycznych. Proces ten jest odwracalny: po wycofaniu leku gruczoły nadnerczy podejmują funkcję kontrolowania poziomu hormonów we krwi. Jednak w przypadkach długotrwałej terapii kortykosteroidami gruczoły nadnerczy tracą zdolność ich wytwarzania, a same ulegają zmniejszeniu, lub całkowitemu zanikowi (atrofii). (Jest to zjawisko niepożądane i niebezpieczne, gdyż gruczoły nadnerczy odpowiedzialne są za wiele innych, ważnych dla życia funkcji, przyp. tłum.).
Jakie są typowe dawki kortykosteroidów?
?Typowe? dawki kortykosteroidów nie istnieją (są one różne dla różnych pacjentów i zależą od postaci, natężenia i długości trwania choroby, przyp. tłum.). Uważa się jednak, że dawki powyżej 20 mg dziennie (dawka ta odpowiada normalnej ilości kortykosteroidów produkowanych przez nadnercza) zażywane przez długie okresy czasu prowadzą do atrofii gruczołów nadnerczy.
Kortyzon jest naturalnym hormonem wydzielanym w stanie stresu, i jako taki odgrywa ważną rolę w normalnym funkcjonowaniu organizmu. Wywołuje on poczucie siły, gotowość do akcji, a czasem nawet uczucie euforii. Niektórzy pacjenci twierdzą, że wyższe dawki steroidów zwiększają ich aktywność i nie chcą zaprzestać zażywania leków. Nie jest to typowy przypadek uzależnienia, po prostu pacjent czuje się dobrze, lepiej niż po odstawieniu leku. Trzeba jednak pamiętać, że długotrwała terapia kortykosteroidami powoduje działania niepożądane, które w swych skutkach mogą być dużo groźniejsze od braku ?energii życiowej?.
Jakie dawki kortykosteroidów zalicza się do niskich, średnich i wysokich?
Dawki kortykosteroidów poniżej 10 mg dziennie zaliczane są do niskich, średnie ? około 30 mg dziennie; 60 mg dziennie i powyżej należy do dawki wysokiej. Są to ilości oparte na dawkach prednizonu (5 mg prednizonu odpowiada mniej więcej 25 mg kortyzonu).
Dlaczego ścisłe stosowanie się do wskazówek lekarza jest tak ważne w przypadku terapii kortykosteroidami?
Jak już powiedzieliśmy, gruczoły nadnerczy produkują hormony niezbędne dla normalnego funkcjonowania organizmu. Należą do nich na przykład hormony odpowiedzialne za gospodarkę soli i wody, a także adrenalina, zwana ?hormonem walki i ucieczki?. Terapia wysokimi dawkami kortykosteroidów może, jak wiemy spowodować ?wyłączenie? nadnerczy na czas brania leków. Przywrócenie ich funkcji wymaga czasu i odpowiedniej strategii w wycofywaniu leku. Gwałtowne przerwanie terapii może być bardzo niebezpieczne, a nawet groźne dla życia.
Dlaczego zmniejszanie dawki kortykosteroidów musi następować stopniowo?
Stopniowe zmniejszanie dawki kortykosteroidów (najczęściej prednizonu) pozwala na powolne przywracanie normalnego funkcjonowania gruczołów nadnerczy. Lek może być odstawiony całkowicie dopiero wtedy, gdy gruczoły odzyskają zdolność do samodzielnego wytwarzania hormonów. Im dłużej pacjent zażywa prednizon, tym dłużej trwa proces zmniejszania jego dawek.
Czy prednizon musi być zażywany codziennie?
Podawanie kortykosteroidów co drugi dzień daje w niektórych przypadkach korzystniejsze efekty lecznicze niż dawka codzienna. Ilość leku zażywana każdego następnego dnia nie musi być w tym systemie jednakowa.
Jakie zalety ma zażywanie prednizonu co drugi dzień?
Zastosowanie strategii dawkowania ?co drugi dzień? pozwala gruczołom nadnerczy pełnić swoją funkcję produkowania kortykosteroidów w te dni, kiedy pacjent nie zażywa leku. Uważa się także, że metoda ta zmniejsza potencjalne skutki uboczne działania kortykosteroidów i ułatwia proces zmniejszania dawki leku.
Na czym polega terapia dawką uderzeniową (pulsami steroidowymi)?
Ten sposób leczenia polega na dożylnym podaniu dużej dawki (1000 mg) kortykosteroidów w krótkim czasie (około 3 godzin). Częstotliwość infuzji dożylnych jest różna w różnych przypadkach, na przykład sesje trzydniowe (1000 mg każdego dnia), raz w miesiącu. Uważa się, że takie dawkowanie jest bardziej skuteczne.
Kiedy stosuje się uderzeniowe dawki kortykosteroidów?
Dawki uderzeniowe mogą być wskazane w ostrych rzutach tocznia, lub w przypadkach zagrożenia ważnych dla życia organów, takich jak mózg lub nerki.
Leczenie dawką uderzeniową nie jest strategią uniwersalną (jest tylko jedną z wielu prób efektywnego leczenia tocznia) i może być niebezpieczne dla niektórych pacjentów. Bywa, że skutki uboczne terapii są bardziej niebezpieczne od samej choroby.
Jakie są niektóre ze skutków ubocznych leczenia dawką uderzeniową kortykosteroidów?
Należą do nich drgawki, wysokie ciśnienie krwi, podwyższony poziom mocznika i kreatyniny we krwi (tylko w początkowej fazie podawania leku) i bardzo wysoki poziom cukru we krwi. Ze względu na bezpieczeństwo pacjenta dawkę uderzeniową kortykosteroidów podaje się w warunkach szpitalnych.
Co jest przyczyną obrzęków w terapii kortykosteroidami?
Kortykosteroidy regulują metabolizm soli. Duże dawki tych leków mogą powodować zatrzymywanie soli, a w konsekwencji zatrzymywanie płynów. Obrzęki są wynikiem gromadzenia się dużej ilości płynów w organizmie, a także typowego w leczeniu steroidami odkładania się tłuszczu w tkankach.
Dlaczego kortykosteroidy powodują czasami pojawienie się zarostu?
Kortyzon działa androgennie, czyli podobnie do hormonów męskich i może powodować nadmierny porost włosów, a także trądzik. Objawy te mogą być kłopotliwe (szczególnie dla kobiet), nie stanowią jednak większego zagrożenia.
Dlaczego niektórzy pacjenci przybierają na wadze?
Oprócz zatrzymywania płynów i odkładania się tłuszczów, kortykosteroidy powodują także wzmożenie apetytu, co oczywiście przyczynia się do wzrostu wagi ciała.
Co to jest osteoporoza i co powoduje jej występowanie u chorych na toczeń?
Osteoporoza polega na wchłanianiu (resorpcji) lub utracie wapnia z kości, skutkiem czego stają się one cienkie i słabe. Kortykosteroidy mogą powodować lub przyspieszać proces osteoporozy. Inną przyczyną osteoporozy u osób chorych na toczeń, a nie leczonych kortykosteroidami może być bezruch, spowodowany długotrwałym leżeniem w łóżku.
Czy podczas terapii kortykosteroidami należy zażywać preparaty wapnia?
Osoby z osteoporozą powinny codziennie zażywać wapń i raz w tygodniu witaminę D. Niektórzy lekarze zalecają także uzupełniające dawki fluoru, a nawet hormonów (męskich i żeńskich), choć korzyści odnoszone z leczenia tymi środkami są nadal kontrowersyjne. Do innych środków stosowanych w leczeniu osteoporozy należą bisfosfoniany, substancje syntetyczne, które dzięki zdolności powlekania powierzchni kości zabezpieczają je przed rozpadem. Także kalcytonina, hormon produkowany przez tarczycę i regulujący metabolizm wapnia, może być stosowana jako lek w przypadkach osteoporozy. Przed podaniem opisanych środków pacjent powinien być poddany badaniu gęstości kości.
Niektórzy lekarze uważają, że pacjenci leczeni kortykosteroidami powinni zażywać wapń przed wystąpieniem objawów osteoporozy. Inni twierdzą, że podawanie wapnia nie ma wpływu na jej rozwój. Każdy pacjent powinien spytać swego lekarza o radę w tej sprawie.
Jaką rolę odgrywa wapń?
Wapń jest podstawowym składnikiem kości. Jest on wbudowywany do tkanki kostnej przy udziale osteoblastów (komórek kościotwórczych).
Jakie dawki wapnia zalecane są podczas terapii kortykosteroidami?
Nadmiar wapnia jest w większości wydalany z organizmu. Powszechnie uważa się, że prawidłowo odżywiające się osoby mają w swej diecie wystarczającą ilość wapnia. Pacjenci poddani terapii kortykosteroidami, powodującymi utratę wapnia powinni zażywać jego uzupełniające dawki. Ich wielkość zależy od wielu czynników, a dawką stosowaną powszechnie jest 600?1500 mg wapnia dziennie. Najlepiej jednak ustalić ją z lekarzem.
Jak można zapobiegać osteoporozie?
Metody zapobiegania osteoporozie zależą od wielu czynników takich, jak wiek, płeć czy kondycja fizyczna pacjenta. Na przykład w przypadku młodych kobiet, które musiały poddać się zabiegowi usunięcia jajników (będących źródłem estrogenu), terapia zapobiegająca osteoporozie polega na zastosowaniu uzupełniających dawek estrogenów. Terapia ta musi być jednak stosowana z wielką ostrożnością w przypadkach kobiet chorych na toczeń, gdyż estrogeny mogą zaostrzyć jego objawy. Ryzyko związane z zastosowaniem estrogenów u chorych kobiet w okresie pomenopauzalnym nie jest dokładnie znane i jest tematem prowadzonych obecnie badań. Najlepszą i podstawową metodą zapobiegania osteoporozie jest aktywność fizyczna, gimnastyka i prawidłowa dieta, uzupełniona wapniem i witaminą D.
Nowoczesne metody leczenia osteoporozy opierają się na stosowaniu wielu nowych leków o złożonym działaniu. Należą do nich na przykład Miacalcic [kalcytonina] w zastrzykach lub rozpylany do nosa i Fosamax [alendronian] w tabletkach.
Co jest przyczyną zaćmy u pacjentów zażywających kortykosteroidy?
Kortyzon jest jednym z nielicznych leków, które mogą wiązać się samorzutnie z niektórymi białkami, na przykład z kolagenem soczewki oka. W wyniku ?zastygania? kortyzonu na soczewce następuje zamglenie widzenia, zwane zaćmą lub kataraktą. Proces ten jest nieodwracalny. Jedynym sposobem leczenia zaćmy jest chirurgiczne usunięcie soczewki i zastąpienie jej soczewką syntetyczną.
Co to jest martwica aseptyczna kości i dlaczego występuje u osób leczonych kortykosteroidami?
Aseptyczna martwica kości jest obumieraniem tkanki kostnej spowodowanym brakiem naczyń krwionośnych i, co za tym idzie, brakiem dopływu krwi do kości. Według panującej obecnie opinii schorzenie to jest wynikiem podwyższonego poziomu tłuszczów we krwi na skutek zażywania kortykosteroidów. Grudki tłuszczu zatykają drobne tętniczki kości i blokują dopływ do nich krwi i substancji odżywczych, powodując obumieranie segmentów kości.
Martwica kości dotyczy najczęściej kości biodrowych i kości długich kończyn, takich jak kość udowa i ramieniowa. W niektórych przypadkach tocznia schorzenie to atakuje wszystkie kości długie.
Jaka jest różnica między jałową, aseptyczną i beznaczyniową martwicą kości?
Są to trzy różne nazwy tego samego schorzenia.
Co jest przyczyną beznaczyniowej martwicy kości?
Dokładna przyczyna tego schorzenia nie jest znana. Istnieją dowody na to, że beznaczyniowa martwica kości może wystąpić także u chorych na toczeń nieleczonych kortykosteroidami. Jednak większość specjalistów uważa, że główną przyczyną beznaczyniowej martwicy kości jest terapia kortykosteroidami.
Jak się leczy beznaczyniową martwicę kości?
Leczenie polega na chirurgicznym usunięciu martwego segmentu kości. Jeśli martwica obejmuje kości, będące częścią stawu, operacja polega na usunięciu całego stawu i zastąpieniu go protezą. Interwencja chirurgiczna wymagana jest w około 60% przypadkach martwicy kości.
W jaki sposób pomaga się pacjentom cierpiącym na depresję lub inne zaburzenia psychogenne spowodowane terapią kortykosteroidami?
Kortykosteroidy mogą być przyczyną depresji i innych zaburzeń emocjonalnych u niektórych pacjentów. Szczególne znaczenie ma zróżnicowanie, czy przyczyną tych zaburzeń są rzeczywiście kortykosteroidy, czy też mają one inne podłoże. W ciężkich przypadkach podawanie tych leków musi być przerwane i zastąpione innymi lekami immunosupresyjnymi, takimi jak Imuran [azatiopryna] lub innymi środkami cytotoksycznymi.
Czy długotrwałe leczenie kortykosteroidami może uszkodzić nerki?
Nie, kortykosteroidy jako takie nie uszkadzają nerek. Natomiast wywołane przez nie skutki uboczne (nadciśnienie lub wysoki poziom cukru we krwi) mogą przyczynić się do uszkodzenia nerek.